Historia Stowarzyszenia
Przygotowywania do siedemdziesiątej rocznicy powstania Gdyńskiej Drużyny Harcerzy im. Bolesława Chrobrego obudziły ducha organizacyjnego jej byłych członków. Podczas przygotowań obchodów i podczas urodzin Drużyny spotkali się druhny i druhowie z różnych okresów jej działalności, zarówno z czasów przedwojennych jak i powojennych, z lat trzydziestych, czterdziestych i pięćdziesiątych, sześćdziesiątych i siedemdziesiątych, osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych. Wspólna praca przy przygotowaniu jubileuszu, a także wspólna refleksja, ale i wspólna zabawa podczas święta Drużyny, wykazały, że mimo różnic pokoleniowych wszyscy wychowankowie „Czarnej Czwórki” są do siebie podobni, że tęsknimy za swoją Drużyną i przyjaciółmi, że brakuje nam wspólnych spotkań i harcerskiej aktywności. To właśnie podczas 70-lecia Drużyny powstał pomysł kontynuowania wspólnych działań. Pomysł został bardzo szybko podchwycony i od października 2001 roku rozpoczęły się prace nad powołaniem do życia stowarzyszenia zrzeszającego byłych harcerzy Gdyńskiej Drużyny im. Bolesława Chrobrego. Trzeba było przygotować szereg koniecznych dokumentów ze statutem na czele, aby stowarzyszenie mogło zostać zarejestrowane w sądzie i faktycznie zaistnieć. 19 stycznia 2002 roku na zebraniu założycielskim w Gdyńskim Centrum Organizacji Pozarządowych zebrało się trzydzieścioro dwoje byłych druhen i druhów, by powołać do życia Stowarzyszenie „Czarna Czwórka”[1]. Na zebraniu tym przyjęto przygotowany przez druha Wojciecha Giruckiego przy współpracy druha Aleksandra Skrzypińskiego Statut Stowarzyszenia „Czarna Czwórka” oraz wybrano zarząd[2] Stowarzyszenia i komisję rewizyjną[3]. 8 marca 2002 roku Stowarzyszenie „Czarna Czwórka” zostało wpisane do Krajowego Rejestru Sądowego[4] rozpoczynając tym samym oficjalną działalność. Od tego momentu Zarząd i Komisja Rewizyjna zbiera się regularnie raz w miesiącu z wyjątkiem miesięcy wakacyjnych, a w razie potrzeby nawet częściej. Nowo powstałe Stowarzyszenie za cel swoich działań przyjęło „zachowanie dziedzictwa historycznego Gdyńskiej Drużyny Harcerzy im. Bolesława Chrobrego. Stowarzyszenie zamierza realizować swój cel poprzez działalność edukacyjną i wychowawczą, organizację szkoleń, konferencji i seminariów, badania historyczne, organizację zlotów, spotkań, wystaw i odczytów, działalność informacyjną, działalność wydawniczą oraz poprzez wspieranie działalności 4 Gdyńskiej Drużyny Harcerzy”[5].
Podstawowym zadaniem dla nowo powstałego Stowarzyszenia stało się reaktywowanie działalności 4 Gdyńskiej Drużyny Harcerzy „Czarna Czwórka” im. Bolesława Chrobrego, która zawiesiła swą działalność w 1994 roku. Działania w tym kierunku rozpoczęto od poszukiwań nowego drużynowego, któremu można by powierzyć misję odbudowy Drużyny. Już w drugim roku działalności Stowarzyszenia, jego prezes, Janusz Manasterski, mógł z dumą wszystkim zakomunikować, że jest nowy drużynowy „Czarnej Czwórki”. Misję odbudowania Drużyny powierzono druhowi Karolowi Kieszkowi, dotychczasowemu przybocznemu w Dziewiątej Drużynie ZHR. W nocy z 14 na 15 czerwca podczas II Wielkiej Wiosennej Wyprawy Stowarzyszenia “Czarna Czwórka” druh Karol Kieszek został uroczyście namaszczony jako kolejny drużynowy 4 GDH przez jej poprzednich drużynowych i z rąk druha Janusza Manasterskiego odebrał Patent Drużynowego. Szczególnego znaczenia tej uroczystości nadała obecność ostatniego przedwojennego drużynowego z 1939 r., druha Andrzeja Żupańskiego.
W roku 2006, równolegle z siedemdziesiątymi piątymi urodzinami Drużyny, obchodzimy pięciolecie działalności Stowarzyszenia „Czarna Czwórka”. W tym czasie Stowarzyszenie okrzepło i wypracowało własne formy działania. Pierwszym z cyklicznych działań Stowarzyszenia, które na stałe zagościło w kalendarzu organizowanych przez nie imprez, stała się Wielka Wiosenna Wyprawa, pieszczotliwie przez jej sztab organizacyjny nazywana WWW. Wielka Wiosenna Wyprawa miała charakter gry terenowej i była główną imprezą organizowaną przez Drużynę od 1968 roku, a wielu rocznikom harcerzy Czarnej Czwórki nieodłącznie kojarzy się z Drużyną. Pomysł reaktywowania wypraw zgłosiła druhna Jolanta Gos[6] na spotkaniu z okazji siedemdziesięciolecia Drużyny. Od tego czasu sztab[7] pod wodzą druha Marka Stępy zorganizował cztery Wielkie Wiosenne Wyprawy. Wyprawy te odbywają się w czerwcu. Ich uczestnicy muszą wykazać się tężyzną fizyczną (wędrówki z plecakami, punkty sprawnościowe), umiejętnościami intelektualnymi (łamanie szyfrów, którymi zakodowane są rozkazy dla patroli) oraz umiejętnościami harcerskimi (posługiwanie się mapą, marsz na orientację, budowa kuchni polowej i obozowiska). Wspólnie przygotowywane są posiłki – jednogarnkowe potrawy przyrządzane nad ogniskiem i herbata, obowiązkowo z malinami. Wieczorem, po wykonaniu zadań, wszyscy uczestnicy wyprawy gromadzą się wokół ogniska na wspólnych gawędach i śpiewach, które często trwają do białego rana. Każda WWW kończy się wspólną mszą polową, celebrowaną przez Przyjaciela Stowarzyszenia „Czarna Czwórka”[8] druha księdza Marka Adamczyka. Do tej pory Wyprawy trzykrotnie gościły nad jeziorem Okuniewo u Przyjaciela Stowarzyszenia „Czarna Czwórka”, leśniczego Krzysztofa Jankowskiego, a raz na Wyspie Sobieszewskiej w gościnnych progach druha Marka Gołaszewskiego. Wielkie Wiosenne Wyprawy stały się interesującą propozycją aktywnego spędzenia wolnego czasu na świeżym powietrzu w duchu harcerskiej zabawy i zyskały wielu zwolenników wśród członków Stowarzyszenia i ich rodzin.
Inną formą aktywnego spędzenia wolnego czasu, którą zaproponowało swoim członkom Stowarzyszenie, wychodząc naprzeciw propozycjom druhen i druhów, są spacery, które w zależności od panującej pory roku zwane są jesiennymi, zimowymi lub wiosennymi. Spacery adresowane są do członków Stowarzyszenia i ich rodzin. Proponowany podczas ich trwania umiarkowany wysiłek fizyczny powoduje, że są dostępne zarówno dla juniorów, jak i dla seniorów. Trasy spacerów przybliżają ich uczestnikom ciekawe i atrakcyjne miejsca na terenie Gdyni i w jej okolicach. Pierwszy zimowy spacer, wzorowany na harcerskich podchodach, został zorganizowany w lutym 2003 roku. Trasa tego spaceru wiodła od szpitala w Redłowie, przez las, do pomnika Baden-Powella na Polance Redłowskiej, brzegiem morza u stóp Klifu Redłowskiego, do wejścia na plażę nr 13, którym spacerowicze wrócili pod szpital, by następnie udać się na teren ośrodka Stowarzyszenia „Razem”. Tam, dzięki uprzejmości druha Wojciecha Giruckiego, odbyło się zimowe ognisko. Tam też można było podreperować nadwątlone siły, spożywając wspólny posiłek. Owe ogniskowe kulinaria, dzięki zabiegom druhny Joanny Katarzyny Ryby[9] stały się tradycją i atrakcją kolejnych spacerów. Do tej pory odbyło się pięć spacerów. Drugi – jesienny spacer „w poszukiwaniu babiego lata” został zorganizowany w październiku 2003 r. i przebiegał szczytami wzgórz morenowych z Chyloni do ul. Wolności. Trzeci – zimowy spacer – miał miejsce w styczniu 2004 r. i wiódł trasą pierwszych kilometrów planowanej „Autostrady Bursztynowej” od ulicy Morskiej, ulicą Leszczynki, przedłużeniem Trasy Kwiatkowskiego, przez las, do Chyloni. Czwarty – jesienny spacer – zorganizowano w listopadzie 2005 r. Przebiegał on drogami Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego od ulicy Wolności do Demptowa. Piąty – wiosenny spacer – zorganizowany w kwietniu 2006 r. obejmował zabytki i punkty widokowe starego Oksywia. Rozpoczynał się przed bramą wejściową na teren dawnego Dowództwa Floty (dziś Komenda Portu Wojennego) przy rondzie Bitwy pod Oliwą. Następnie ulicą Arciszewskich, obok willi admirała Józefa Unruga, wiódł do kościoła św. Michała Archanioła, a następnie na cmentarz Marynarki Wojennej. Potem trasa prowadziła ulicą Muchowskiego i ulicą Dickmana do Osady Rybackiej, by po przejściu fragmentu plaży wznieść się na Klif Oksywski w miejscu punktu widokowego przy jednym z oksywskich wejść na plażę.
Inną formą działalności są spotkania członków Stowarzyszenia, walne zebrania, organizowane raz do roku w celu zatwierdzenia bilansu i organizowane raz na trzy lata[10] zebrania sprawozdawczo-wyborcze. Do chwili obecnej odbyło się kilka spotkań członków Stowarzyszenia, trzy walne zebrania i jedno zebranie sprawozdawczo-wyborcze, na którym dokonano wyboru władz Stowarzyszenia na drugą kadencję i Komitetu Organizacyjnego obchodów jubileuszu siedemdziesięciopięciolecia powstania Drużyny. Prezesem Stowarzyszenia na drugą kadencję został wybrany ponownie druh Janusz Manasterski. W skład nowego zarządu weszli: Cezary Żochowski – sekretarz, Dariusz Drynda – skarbnik, członkowie: Joanna Katarzyna Ryba, Jerzy Kozłowski, Eugeniusz Stanek, Marek Stępa. Do komisji rewizyjnej zostali wybrani: Katarzyna Głuszczak-Kowal, Przemysław Koczan, Marek Suchorzewski. W skład Komitetu Organizacyjnego obchodów jubileuszu siedemdziesięciopięciolecia powstania Drużyny weszli, oprócz członków zarządu i komisji rewizyjnej: Jacek Adaszkiewicz, Karol Kieszek, Marek Twardowski, Wojciech Girucki. Oprócz strony oficjalnej takich zebrań, są one również pretekstem do spotkań towarzyskich. W celu ich uatrakcyjnienia władze Stowarzyszenia dbają o nadanie im ciekawej oprawy. Stąd pomysł organizowania zebrań w interesujących miejscach w Gdyni. I tak w 2002 roku gościł nas na Darze Pomorza jego kustosz, druh Marek Twardowski, w 2003 roku zebraliśmy się na pokładzie ORP „Błyskawica”, kolejne dwa zebrania, przedzielone spotkaniem w macierzystym II Liceum Ogólnokształcącym, odbyliśmy w Domku Żeromskiego, a zebranie sprawozdawczo-wyborcze w styczniu 2005 r. miało miejsce w Centrum Arrupe.
Walne zebrania są również okazją do przyznania tytułów Członka Honorowego Stowarzyszenia „Czarna Czwórka” szczególnie zasłużonym druhom i tytułu Przyjaciela Stowarzyszenia „Czarna Czwórka”, który otrzymują osoby współpracujące ze Stowarzyszenie, ale niebędące harcerzami Gdyńskiej Drużyny Harcerzy im. Bolesława Chrobrego. Wyróżnionym wręczane są dyplomy potwierdzające nadanie godności. Dotychczas tytuł Członka Honorowego Stowarzyszenia „Czarna Czwórka” otrzymało czternastu druhów: druh ksiądz Józef Szarkowski (2002), druh Zbigniew Biliński (2003), druh Zbigniew Kączkowski (2003), druh Andrzej Żupański (2003), druh Tadeusz Żupański (2003),
druh Edward Meller (2003), druh Józef Kaczmarek (2005), druh Jerzy Kozłowski (2005), druh Kazimierz Małkowski (2005), druh Gotfryd Kupryszewski (2005), druh Zygmunt Preibisz (2005), druh Zygmunt Szczurek (2005), druh Eugeniusz Stanek (2005), druh Franciszek Jaskólski (2005), a tytuł Przyjaciela Stowarzyszenia „Czarna Czwórka” – dwie osoby: leśniczy, pan Krzysztof Jankowski (2003) i ksiądz Marek Adamczyk (2005).
W celu informowania o wszelkich pracach, inicjatywach i zamierzeniach oraz w celu utrzymania stałych kontaktów pomiędzy zarządem a członkami wydawany jest od maja 2002 roku biuletyn Stowarzyszenia pt. „Czytadło”. Tytuł ten nawiązuje bezpośrednio do tradycji historycznego już miesięcznika gdyńskiej „Czarnej Czwórki” (…) wydawanego w latach 1946-1948.[11] Biuletyn redagowany jest przez komitet redakcyjny w składzie: Katarzyna Głuszczak-Kowal, Joanna Katarzyna Ryba, Dariusz Drynda, Przemysław Koczan, Janusz Manasterski, Eugeniusz Stanek, Marek Stępa, Marek Suchorzewski, Marek Twardowski, Cezary Żochowski. Przygotowaniem biuletynu do powielenia zajmuje się druhna Joanna Katarzyna Ryba. Na łamach biuletynu może zamieszczać swoje artykuły każdy członek Stowarzyszenia. „Czytadło” poświęcone jest przede wszystkim bieżącym wydarzeniom, ale można znaleźć w nim również artykuły dotyczące historii harcerstwa i historii Czarnej Czwórki. „Czytadło” już od drugiego numeru przybrało stałą szatę graficzną. Kolejne numery pisma przygotowywane są na kolejne zebrania członków Stowarzyszenia i informują o wydarzeniach, które miały miejsce w okresie między zebraniami. Do chwili obecnej ukazało się siedem numerów „Czytadła”.
Inną formą kontaktowania się władz Stowarzyszenia ze swymi członkami jest istniejąca od 2005 roku strona internetowa: www.czarna4@netg.pl. Na stronie tej członkowie Stowarzyszenia i inni użytkownicy internetu mogą znaleźć: bieżące informacje dotyczące działań zarządu, zapoznać się z władzami Stowarzyszenia, przejrzeć listę członków Stowarzyszenia, poznać Członków Honorowych i Przyjaciół Stowarzyszenia „Czarna Czwórka”, poznać historię Drużyny, obejrzeć zdjęcia i znaleźć wiele innych, ciekawych informacji. Redakcją i obsługą strony zajmują się druhna Joanna Katarzyna Ryba i druh Przemysław Koczan.
Ostatni okres działalności Stowarzyszenia, to intensywne przygotowania do obchodów siedemdziesiątej piątej rocznicy powstania Gdyńskiej Drużyny Harcerzy im. Bolesława Chrobrego. Zarząd, komisja rewizyjna i Komitet Organizacyjny przygotowali program obchodów i aktualnie pracują nad jego realizacją. Dla członków Stowarzyszenia oraz dla byłych i obecnych członków Drużyny przygotowywane jest spotkanie podczas kolejnego zebrania. Członkowie Stowarzyszenia oraz byli i obecni członkowie Drużyny będą mogli uczestniczyć w kolejnej Wielkiej Wiosennej Wyprawie. Przygotowywane są również przedsięwzięcia, mające na celu przedstawienie historii Drużyny i działania Stowarzyszenia w środowisku gdyńskim. Druh Marek Twardowski przygotowuje drugie, poprawione i rozszerzone wydanie monografii Drużyny, Muzeum Miasta Gdyni szykuje wystawę na temat „Gdyńska Czarna Czwórka – ludzie i ich miasto”, a zarząd Stowarzyszenia przygotowuje konferencję historyczno-metodyczną na temat „75 lat Czarnej Czwórki – harcerstwo wczoraj, dziś i jutro”.
Joanna Katarzyna Ryba
[1] Członkowie założyciele Stowarzyszenia „Czarna Czwórka”: Jacek Adaszkiewicz, Maciej Borek, Mirosław Darecki, Dariusz Drynda, Wojciech Girucki, Katarzyna Głuszczak-Kowal, Marek Gołaszewski, Ryszard Góra, Przemysław Koczan, Łukasz Korybalski, Jan Kazimierz Kowalski, Jerzy Kozłowski, Jarosław Kuik, Jarosław Łoński, Kazimierz Małkowski, Janusz Manasterski, Marek Menke, Jacek Milewski, Roman Morozowski, Aneta Nafalska, Joanis Pagudis, Jan Pastwa, Joanna Katarzyna Ryba (z domu Wolińska), Aleksander Skrzypiński, Eugeniusz Stanek, Marek Stępa, Marek Suchorzewski, Marek Swędrowski, Sławomir Swystun, Marek Twardowski, Kamila Wojciechowska (z domu Lewandowska), Cezary Żochowski.
[2] Skład pierwszego zarządu Stowarzyszenia „Czarna Czwórka”: prezes – Janusz Manasterski, sekretarz – Cezary Żochowski, skarbnik – Dariusz Drynda, członkowie: Joanna Katarzyna (Wolińska) Ryba, Eugeniusz Stanek, Marek Stępa, Marek Twardowski.
[3] Skład pierwszej komisji rewizyjnej Stowarzyszenia „Czarna Czwórka”: Katarzyna Głuszczak-Kowal, Przemysław Koczan, Marek Suchorzewski.
[4] Sąd Rejonowy w Gdańsku, XVI Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego (…) po rozpatrzeniu w dniu: 08.03.2002 w Gdyni (…) sprawy z wniosku: Stowarzyszenie „Czarna Czwórka” o rejestrację Stowarzyszeń, Innych Organizacji Społecznych i Zawodowych, Fundacji oraz Publicznych Zakładów Opieki Zdrowotnej postanawia: I. wpisać do Krajowego Rejestru Sądowego – Rejestru Stowarzyszeń, Innych Organizacji Społecznych i Zawodowych, Fundacji oraz Publicznych Zakładów Opieki Zdrowotnej pod numerem KRS: 0000097351.
[5] Statut Stowarzyszenia „Czarna Czwórka”.
[6] Jolanta Gos z domu Nafalska.
[7] Szefem Sztabu pierwszej, drugiej, trzeciej i czwartej Wielkiej Wiosennej Wyprawy był druh Marek Stępa. Członkami Sztabu pierwszej, drugiej i trzeciej Wielkiej Wiosennej Wyprawy byli wszyscy członkowie zarządu i komisji rewizyjnej Stowarzyszenia. Członkami Sztabu czwartej Wielkiej Wiosennej Wyprawy byli: druhna Joanna Katarzyna Ryba (z domu Wolińska), druh Przemysław Koczan i druh Cezary Żochowski.
[8] Tytuł honorowy przyznawany osobom pomagającym i wspierającym Stowarzyszenie, które nie były harcerzami „Czarnej Czwórki”.
[9] Joanna Katarzyna Ryba z domu Wolińska.
[10] Trzy lata trwa kadencja władz Stowarzyszenia „Czarna Czwórka”.
[11] Stanek Eugeniusz Dlaczego „Czytadło” w: Czytadło, Biuletyn Stowarzyszenia „Czarna Czwórka”, nr 2 (2) 2002 r.